Đầu tư Crypto là một kênh đầu tư mang về lợi nhuận rất lớn tuy nhiên nó cũng tiềm ẩn rủi ro cực cao. Vì vậy trước khi đầu tư hãy tự trang bị cho mình những kiến tức vững chắc về thị trường này. Dưới đây là 14 nguyên tắc giúp bạn có tâm lý tốt hơn khi tham gia thị trường, hãy cũng tham khảo nhé.
1. Thuyết Con Gián
Trên thị trường tài chính sẽ đôi lúc có nhiều sự kiện, tin tức tiêu cực sắp xảy ra. Nhìn vào lý thuyết, theo tâm lý hành vi thì dễ bị phản ứng hoảng loạn đối với những người yếu tâm lý khi bị quấy rối bởi con gián và phản ứng này sẽ lan truyền cho đến khi con gián bay đi. Nếu một công ty công bố tin xấu, hãy nhớ rằng họ thường che giấu thêm những điều xấu hơn để nhằm để câu giờ giống như Celsius đã làm.
Thật tồi tệ khi Terra Luna & UST sụp đổ. Trong thời gian đó, có nhiều người vẫn đánh giá thấp mức độ ảnh hưởng lây lan của sự kiện, sau một tháng chúng ta lại biết thêm một số VCs lớn bị ảnh hưởng nặng nề từ sự kiện sụp đổ Terra để lại, điển hình như Celsius và 3AC. Bài học là nên bất cứ khi nào có tin xấu diễn ra chúng ta cần chuẩn bị tinh thần vì một số chuỗi sự kiện xấu sẽ kéo theo sau đó.
2. Three Men Make A Tiger
“Three Men Make a Tiger” là một câu châm ngôn của Trung Quốc nói về xu hướng chấp nhận thông tin vô lý, dựa trên số lần lặp lại bởi đủ số người (đám đông). Với một người thì họ sẽ phủ nhận điều đó đang diễn ra, khi tới người thứ hai lặp lại thì họ sẽ bắt đầu hoài nghi về điều đó, đến người thứ ba và kế nữa thì họ sẽ tin điều đó là sự thật.
Bây giờ thay vì 3 người, bạn hãy tưởng tượng nếu đó là hàng nghìn người chia sẻ trên các phương tiện truyền thông xã hội. Chỉ cần cộng đồng nào đó, họ thêm bot để tăng lưu lượng truy cập và cho ra các Incentives, thì việc phát tán những thông tin sai lệch dễ dàng hơn bao giờ hết. Bài học là hãy cẩn trọng với những tin đồn mà không có bất kỳ sự kiện hoặc bằng chứng nào được bên uy tín đưa ra.
3. Tính Bất Khả Kháng Về Hành Vi
Hành vi của con người và thành kiến của họ vẫn luôn hiện hữu. Lịch sử không bao giờ lặp lại chính nó, nhưng con người luôn có những tâm lý hành vi lặp lại. Điều này đã được minh chứng qua một số cuốn sách được viết cách đây hàng nghìn năm có thể vẫn sử dụng phù hợp đến ngày nay “Meditations by Aurelius”.
Hãy suy nghĩ về việc áp dụng tâm lý học hành vi cho một chu kỳ tiếp theo. Con người họ thật tham lam, và liệu sẽ có nhiều người áp dụng các tâm lý này trong thế giới thực? Thật ra là có và rất nhiều. Liệu sẽ có công nghệ tốt hơn trong chu kỳ tiếp theo? Đó là một điều chắc chắn.
Bài học là hãy nghiên cứu về tâm lý hành vi con người và đối chiếu chúng với lịch sử, chúng luôn lặp đi lặp lại trong cuộc sống nói chung và trên thị trường đầu tư nói riêng.
4. Định Luật Acton
Định luật Acton cho thấy quyền lực có xu hướng bị lạm dụng và sử dụng cho mục đích xấu. Chúng tôi đã thấy rất nhiều nhân vật chính trong chu kỳ này rời bỏ và bị đào thải khỏi thị trường như Daniele, Andre Cronje, Do Kwon, Su Zhu,…Bài học rút ra là hãy luôn cảnh giác với những nhân vật quyền lực mang tầm ảnh hưởng, hầu hết mọi người không thể nắm bắt, kiểm soát được quyền lực, cho đến khi có thì sẽ dễ lạm dụng nó để làm điều mình muốn.
5. Nguyên Lý Brandolini
Những lời tuyên bố là bịa đặt và ngay cả người tuyên bố họ hoàn toàn không biết rằng nó có thật hay không. Nó có thể thật nhưng người nói sẽ hoàn toàn không biết về tính xác thực của nó.
Lấy việc so sánh giữa việc viết bài đánh giá trên Luna/Anchor thì sẽ được 1000 like và nhiều điều khen ngợi, nhưng trong khi viết về chủ đề phê phán Luna/Anchor thì được mọi người xem như là một trò lừa đảo. Bất kể ai cũng có thể viết ra được nguồn tin như vậy tùy vào góc nhìn của mỗi người mà có thể phê phán hoặc khen ngợi. Những nguồn tin này chúng luôn lặp lại ở mỗi chu kỳ của thị trường, bởi vì chúng ta sẽ tốn rất nhiều công sức để xác thực nguồn tin đó.
Bài học là chúng ta không nên vội vàng đánh giá hay tin tưởng những nguồn thông tin đó, mà chúng ta phải tìm hiểu xác thực từ nhiều nguồn uy tín.
6. Black Swans
Việc bạn chưa biết hay đã biết về những rủi ro của việc khai thác smart contract hoặc những rủi ro không thể tưởng tượng được, mà bạn chẳng thể thấy khi chúng sắp đến. Ví dụ như đại dịch, sự sụp đổ 3AC, chiến tranh,…Con người thường có xu hướng đánh giá thấp tác động của những sự kiện Thiên Nga Đen. Chúng ta cần phải cảnh giác và chú ý hơn, hãy đa dạng hóa danh mục để bảo vệ tài sản của mình khỏi những sự kiện này.
7. Nguyên Tắc Pareto
Nguyên tắc Pareto nói rằng 80% hậu quả đến từ 20% nguyên nhân, nguyên tắc này được phát triển bởi Vilfredo Pareto. Quy luật 80-20 này được áp dụng vào đời sống rất nhiều. Trong Crypto, 80% doanh thu tạo ra được đều đến từ 20% các giao thức. 80% lợi nhuận được tạo ra từ 20% các nhà giao dịch. Bài học là hãy tập trung vào 20% những thứ cốt lõi nhất thì 80% lợi nhuận sẽ nằm trong tay bạn.
8. Network Effects
Chúng ta thường thấy một sản phẩm trở nên có giá trị khi được nhiều người dùng tham gia sử dụng hơn. Bạn thử nghĩ xem Facebook sẽ có giá trị như thế nào nếu không có ai sử dụng nó. Bất kể công ty nào cũng thế, một khi đã có Network Effects đối với sản phẩm thì công ty đó dần trở nên có thương hiệu khó có thể đánh bại được.
Cũng giống như trong Crypto, có khá nhiều nhà phát triển xây dựng các giao thức, ví dụ như là một giao thức SocialFi, thì chỉ có một giao thức giành chiến thắng về số lượng người dùng. Bài học là khi bạn đầu tư hãy cân nhắc tìm hiểu và theo dõi xem giao thức nào đang được ưa chuộng và nhiều người sử dụng, để đưa ra lựa chọn đầu tư một cách đúng đắn nhất.
9. Lindy Effect
Hiệu ứng Lindy được hiểu rằng: với những thứ không dễ hỏng hóc như công nghệ thì các doanh nghiệp, ý tưởng cũng như tuổi thọ của một công ty sẽ tăng dần. Các công ty tồn tại kéo dài càng lâu thì khả năng tồn tại vẫn sẽ tiếp tục kéo dài. Thật khó để nói một đồng tiền của công ty nào sẽ xuất hiện và bùng nổ trong 20 năm tới, nhưng có khả năng cao là BTC và ETH sẽ bùng nổ trước tiên, vì thế chúng là khoản đầu tư an toàn nhất ở thời điểm hiện tại.
Chúng ta không theo dõi được hết số tiền đã mất sau những vụ hack hoặc trong những vụ khai thác các lỗ hổng DeFi. Vì vậy nếu bạn đang thế chấp tài sản trên các giao thức Lending, thì tôi khuyên bạn nên sử dụng các giao thức Aave và Maker DAO, chúng đã tồn tại như quy luật Lindy này, nếu các giao thức có thể hack được thì điều đó đã xảy ra từ lâu rồi.
10. Self – Preservation ( tự đề phòng)
Bản năng sợ hãi và nỗi sợ đau đớn là phần không thể thiếu của tất cả sinh vật sống, khả năng tự vệ để đảm bảo sự sinh tồn là điều hết sức tự nhiên, họ sẽ có xu hướng bảo vệ tài sản nhiều hơn bằng cách rút ra khỏi thị trường. Con người sẽ trở nên ích kỷ và đặt bản thân của mình lên hàng đầu khi có điều gì khó khăn xảy ra.
11. Control The Center
Trong cờ vua, nó có nghĩa là kiểm soát một không gian hoặc một phần tài nguyên có giá trị. Các loại tài nguyên hiếm hoặc quý giá thường có xu hướng bị đấu tranh để giành giật, từ đó làm cho các loại tài nguyên trở nên có giá trị, tài nguyên có thể là dầu mỏ, khoáng sản, hoặc là thị phần người dùng đối với các doanh nghiệp, các giao thức trong crypto,….
Bài học là hãy xác định các tài sản trong thời điểm hiện tại, xem loại nào đang có giá trị, chúng sẽ có giá trị khi nơi đó đang có nhiều nhu cầu, vì con người thường có tâm lý muốn kiểm soát và giành phần lợi về cho mình nên họ tranh giành và đấu tranh để có được chúng.
12. 2ND Order Effects
Mọi hành động đều có hệ quả, những hệ quả đó lại kéo theo các hệ quả phía sau đó. Hầu hết mọi người đều nghĩ về tác động tức thời và không thể nhìn thấy tác động kéo theo, bổ sung. Chúng ta nên thấy, khi điều gì đó xảy ra thì hãy nghĩ rằng: Và rồi điều gì sẽ xảy ra nữa?
Bất cứ khi nào giao thức nào đó thay đổi Tokenomics thì cũng phải tự hỏi được hậu quả kéo theo phía sau là gì? Chúng sẽ được thiết kế token lạm phát thấp hơn, lượng phát sinh token thấp hơn đồng nghĩa với APR thấp hơn, nên điều đó cũng ít tính thanh khoản hơn (vì ít khuyến khích phần thưởng hơn) và mọi người sẽ rời bỏ giao thức đó.
Bài học là hãy suy nghĩ về các khía cạnh, quyết định và sắp xếp chúng theo các mốc thời gian khác nhau. Chúng ta không có suy nghĩ dài hạn, bao quát và điều đó là một góc nhìn chủ quan.
13. Lướt Sóng
Bạn đang muốn mình lướt trên một con sóng với động lực mạnh mẽ, để làm được điều đó bạn phải xác định và tận dụng sớm xu hướng. Cũng giống như Amazon, họ đã bắt sóng Internet từ rất sớm cho việc thương mại, hay là Netflix khởi đầu với các đĩa DVD sau đó chuyển sang phát trực tuyến vì thấy làn sóng đó đang đến.
Bạn cần xác định một xu hướng sớm, và đi theo nó càng lâu càng tốt và bắt đầu thoát ra trước khi nó dừng lại.
Trong Crypto:
- Hãy tìm xu hướng sớm (Xác định làn sóng).
- Đầu tư và nó (đi theo sóng).
- Thu lợi nhuận trong quá trình có sóng (Hãy ra khỏi con sóng trước khi nó bị sập).
14. Lợi Thế Giữa Người Đầu Tiên Và Người Cuối Cùng
Có thể có những lợi thế đối với người đầu tiên hay đến sớm là khi một giao thức lần đầu tiên được Launch trên thị trường, bạn có thể thông qua nhận diện thương hiệu để đầu tư sớm, chuyển đổi chi phí với mức ưu đãi hơn hoặc được mua sớm token của dự án,…
Ngoài ra còn có lợi thế cho người cuối cùng là họ nhập cuộc muộn hơn để chờ cải tiến công nghệ tốt hơn của dự án đó. Điều này cũng là một cách để đưa quyết định đầu tư đúng đắn, người đến sớm cũng chưa chắc sẽ tốt hơn người cuối cùng và ngược lại (áp dụng theo hoàn cảnh).
Chúng ta đã thấy điều này xảy ra với Layer 1, cứ vài tháng là lại có một Layer 1 mới xuất hiện và các DEX đầu tiên hoặc là các nền tảng Lending được xây dựng sẽ có lợi thế đáng kể khi hệ sinh thái chưa có gì. Đó cũng là một góc nhìn đầu tư cho những người đến sớm.
(Nguồn bài viết: Sưu tầm)